Teveel is teveel
Nederlandse historische films gaan meestal maar zo’n zeventig, tachtig jaar terug. De lijst van verzetsfilms is bijna eindeloos, als je elk ervan serieus zou nemen verbaas je jezelf erover hoe de Duitsers er in geslaagd zijn ons vijf jaar bezet te houden. Hele pelotons Duitsers dreven dood de Maas af terwijl de linecrossers elkaar letterlijk voor de voeten liepen in de Biesbosch en daarbij zo veel eten meebrachten voor het hongerlijdende Holland dat de voedselbombardementen door de Canadezen als overbodig konden worden beschouwd.
Nee, ik ben geen fan van deze “historische” films. Nu komt er nog bij dat het acteerwerk in deze films “Allo Allo” nog oscarwaardig maakt. Ik sprong een gat in de lucht toen ik hoorde dat er een film werd gemaakt over mijn historische held, mijn bronzen vriend op de boulevard die al jarenlang de zeearm aftuurt: Michiel (ik mag Michiel zeggen, ik ken hem) Adriaenszoon de Ruyter. Eindelijk eens een echte historische Nederlandse film. Er is voldoende te vertellen en de zeeslagen kunnen op Hollywoodniveau worden getoond. Want toen was het pas knallen.
Ik kon dus ook niet wachten tot hij uit was en ik de film kon gaan bekijken en mijn ongezouten mening op het smoelenboek kon spuien. Nou... hier komt het, en om te beginnen het eindoordeel: ze proberen te veel!
Het verhaal van Michiel is complex van origine; hij wilde als kind al naar zee en beklom de kerktoren in Vlissingen om zo uit te kunnen kijken over de Westerschelde. De gebroeders Lampenz vonden hem een geschikte jongen en zetten hem aan het werk (als jochie) aan het rad als touwslager. Michiel kreeg uiteindelijk een commissie om overzee te gaan handelen. Ook daarin heeft hij een aantal staaltjes van moed en vindingrijkheid getoond. Door met volle verlichting in een handelsschip door de met piraten gevulde wateren van het Kanaal te zeilen (alleen oorlogsschepen voeren lichten dus de piraten lieten hem met rust) en dat was nog vóór hij de grote admiraal werd. Hij was befaamd en beroemd over heel europa zodat zelfs Lodewijk XIV (die een gruwelijke pesthekel had aan alles wat Hollands was, getuige de schilderingen in de spiegelzaal van Versailles) hem tot ridder benoemde. Deze feiten, en de nog aankomende zeeslagen, zorgen al voor een boeiende avondvullende film.
En daar gaat de huidige film de mist in. Want ze betrekken ook de politieke en sociale standaarden van die tijd erbij, en dat is iets te veel van het goede. De moord op de gebroeders de Witt wordt goed in beeld gebracht en maakt duidelijk dat onze standaarden toen niet veel verschilden van de IS standaarden nu (daarmee suggereer ik niet dat IS goed bezig is overigens want 1672 en 2015 zijn héél andere getallen) net als het politiek, dynastiek gekonkel tussen Willem III en Karel II (onderstreept door Charles -Tywin Lannister- Dance die zijn rol met verve speelt, als je bedenkt dat hij er maar kort de tijd voor had) en het geruzie tussen de staatsgezinden en Orangisten. Een aparte film had daarvoor mogen volstaan, of een drieluik waarin alles meer uitgediept werd.
Over het acteerwerk hoor je mij niet klagen, en ik ben zeer zeker onder de indruk van de neergezette prestaties. Van Tygo Gernandt tot Barry Atsma en Frank Lammers (hoewel je verwacht dat hij op een gegeven moment de order gaat geven om naar de Jumbo te zeilen) ze spelen hun rol naar de maatstaven van die tijd. Het is enkel de drukte en de snelle wisseling van periodes en scènes die je naar de keel grijpt.
Dus, een goede film, maar ze hadden zich meer moeten focussen op de aparte onderwerpen. En nu nog een lijstje van Nederlandse historische films die ik graag vereeuwigd zou willen zien, ik zet de strekking van de film erbij, mocht een wannabe regisseur er zin in hebben:
Willem van Oranje (ik weet dat er een geniale tv serie is, maar een goede actiefilm mag ook)
De opstand der Bataven (Opstand der Bataven tegen de Romeinen onder de leiding van Julius Civillis)
Bonifatius (Een prediker die zelf worstelt met het geloof vindt zijn eind in Dokkum)
Floris V (Graaf van Holland, verkozen tot roomskoning gaat nog éénmaal de strijd aan met de Friezen en verliest daarbij zijn leven, of was het een complot van zijn rivalen?)
Jacoba (Een sterke onafhankelijke vrouw, wie zit daarop te wachten in het middeleeuwse Holland?)
Turfschip van Breda (de persoonlijke levens van een stel stoere en dappere mannen terwijl ze een aanval plannen om Breda in te nemen)
Piet Hein (Admiraal Piet Hein heeft het gemunt op de Spaanse zilvervloot en zet alles in het werk om die te pakken te krijgen)
Den Bosch (Fredrik Hendrik legt het beleg op Den Bosch, een protestantse familie in de stad moet een keuze maken tussen hem helpen of hun stad)
Het Stokje (Van Oldenbarneveldt leidt als Raadspensionaris de Nederlanden, maar ligt op ramkoers met prins Maurits, hij moet zijn verzet met zijn leven bekopen)
Het Rampjaar (Nederland wordt van alle kanten aangevallen, politiek en leger moeten samenwerken om het hoofd te kunnen bieden)
De vlucht der Oranjes (Stadhouder Willem VI moet het land verlaten wanneer de Fransen eraan komen, maar eenmaal in Engeland geeft hij de strijd niet op)
"Dan liever de lucht in!" (Een kapitein gaat de strijd aan met de Belgen, maar zijn schip raakt stuurloos op de Schelde)
Voldoende te beleven dus! Wie wil er nou nog de tweede wereldoorlog?