Ik dacht vroeger altijd dat de jaarwisseling problematisch was. Brievenbussen werden voorzien van kleinere openingen of zelfs helemaal opgeruimd. Vuurwerkcampagnes werden opgezet, huisdieren met pillen en spuitjes naar de zevende hemel geholpen zodat ze niet in paniek zouden raken van de knallen. Telefoonaanbieders zweetten zich de peentjes of hun netwerk het wel zou houden wanneer jan en alleman elkaar ging bellen om middernacht. En de hulpdiensten deden twintig weesgegroetjes in de hoop dat de heilige brandweer hen zou behoeden voor gevaar.
Maar de laatste jaren blijkt de jaarwisseling peanuts te zijn in vergelijking met de inkomst van Sinterklaas. Eerst stond het enkel bekend als de zwartepietendiscussie. Maar de laatste jaren gaat er serieuze planning aan vooraf. Als ik de maatregelen hoor die er genomen moeten worden voor de landelijke intocht in Zaandam lopen mij de rillingen over het lijf. Om te voorkomen dat demonstranten met elkaar op de vuist gaan worden ze gescheiden gehouden. Er worden mensen preventief opgepakt en krijgen gebiedsverboden. De marachaussee en de mobiele eenheid staan paraat om in te grijpen.
Er zijn risicowedstrijden waar minder maatregelen bij nodig zijn. Ik kan mij niet herinneren dat zelfs bij het bezoek van Obama een paar jaar geleden zo veel niet aan het toeval werd overgelaten. Maar daar werden de veiligheidsmaatregelen nog een beetje met trots vermeld. Ik heb nu meer het idee dat we ons moeten schamen!
En schamen doe ik mij ook, en eigenlijk steeds meer. In groep zeven had ik een geweldige leraar met een passie voor geschiedenis. Hij heeft mij de Nederlandse historie bijgebracht, hij vertelde over de missies naar de oost, hoe Nederland een paar decennia lang de politieke spil van Europa, en dus de wereld, was. Hoe Michiel de Ruyter de tocht naar Chatham waagde en daar door de ketting voer. Dat een paar jaar later Stadhouder Willem III de noordzee overstak om Engeland tot zich te nemen.
Het was een gouden eeuw, maar blijkbaar moeten we het tegenwoordig een grauwe eeuw noemen. Ik mag er niet meer met trots aan denken want overal wordt tegenwoordig een negatieve betekenis aan gegeven. Zo was er een verhaal van pepernoten die werden aangeprezen gemaakt te zijn met “authentieke VOC kruiden”. Wanneer ik denk aan de VOC dan denk ik inderdaad aan de onderwerping van de eerder genoemde oost. Dat wij Nederlanders inderdaad niet zo lekker bezig zijn geweest met en voor de lokale bevolking.
Maar dat is duidelijk niet de strekking waar deze bakker op doelde. Hij doelde uiteraard op de specerijen die werden meegevoerd van daar naar hier. Gekweekt op Nederlandse plantages en die op de stapelmarkt van Amsterdam voor grof geld werden doorverkocht naar heel Europa. En daar denk ik dan ook aan. Maar blijkbaar mag dat niet.
Eigenlijk vind ik dat we allemaal zo zwartgallig moeten worden als de mensen die niet eens het positieve kunnen halen uit “authentieke VOC kruiden”. Dat wanneer we een Opel, BMW of Mercedes zien rijden ook meteen moeten denken aan de bezetting door Duitsland. Hoe miljoenen Joden naar de gaskamers werden gevoerd. Dat bij het zien van pizza en spaghetti wij ook meteen moeten denken hoe Christenen in de arena werden vermoord door de Romeinen. Bij het eten van een Big Mac of iets met “American Taste” zie ik opgejaagde indianen een voor een worden afgemaakt. Bij het eten van Chinees denk ik aan de grote omwenteling van Mao die miljoenen levens gekost heeft. Al knabbelend aan een sushi denk ik aan de Jappenkampen en de dodenspoorlijn door Birma. Bij Belgische frieten hoe in Congo de handen en voeten van inlanders werden afgehakt. Frans stokbrood, de guillotines op de Place de la Révolution. Een lekkere kangoeroebiefstuk de onderdrukte Aboriginals. Een Skoda, hoe de bloeddorstige Noormannen naar het zuiden trokken om te plunderen en verkrachten. Achter een triomfantelijke Nelson Mandela zie ik ook Shaka Zulu die zijn eigen volk uitmoordde.
Als we dus zo gaan praten heeft iedereen recht op schaamte en is niemand onschuldig over zijn of haar eigen verleden. Laten we ons nu dus concentreren op de schaamte van vandaag en over de tv zien hoe een kinderfeest om zeep wordt geholpen door de schaamte.