Het was afgelopen week vijfenzeventig (75) jaar geleden dat D-Day plaats had gevonden. De landingen in Normandië, zoals ze ook bekendstaan. Het was de aanval van de geallieerden op de westerse grens van het Nazi-rijk. In het oosten hakten de Russen al vrolijk de Duitsers in de pan. En het was tijd dat de geallieerden; Groot Brittannië, Verenigde Staten en de militairen in ballingschap hun eigen steentje bij gingen dragen.
Niet alleen om te voorkomen dat de Nazi’s zouden worden vervangen door communisten. De enge snor van Hitler voor de even enge snor van Stalin. Maar ook omdat die tweede enge snor had gevraagd om een tweede front. In de maanden eerder waren er al meerdere fronten geopend in Europa. De geallieerden waren geland in Italië, maar de werkelijke prijs waren de bezette, soevereine landen in het westen.
Frankrijk, België, Nederland, Luxemburg. De weg naar Duitsland en vooral Berlijn was het kortst door deze landen. Het vlakke land van noordelijk Europa. De landingen vormden het sluitstuk van een enorme troepenopbouw in Engeland. Jaren van plannen. En jaren van dromen door de vele mannen die de zee waren overgestoken in de hoop hun vaderland te kunnen bevrijden.
Of operatie Overlord heeft bijgedragen aan het einde van de oorlog is een punt van discussie. Ik zei al dat de Russen flink huishielden in het oosten van Europa en langzaam maar zeker de Duitsers slag voor slag teruggedrongen. Maar zelfs als het zinloos was, en dat was het niet naar mijn mening, heeft het bijgedragen aan de westerse geschiedenis. Verhalen en films, games en toneelstukken. De landingen zijn een bron van inspiratie die de menselijke psyche en wil tot vrijheid en overlevingsdrang tot in de kern blootlegt.
Stel je voor dat je een soldaat bent uit het Amerikaanse midwesten. Je komt uit een eenvoudig boerengezin. Je had thuis nog niet eens elektriciteit of stromend water. Maar omdat je land werd aangevallen en de oorlog in werd geslingerd meldde jij je aan. Je liet je “pop” en “mom” achter om in training te gaan. Daarna met een schip de zee over, samen met andere jongens. Nauwelijks de tienerjaren ontgroeid, op avontuur. Een avontuur met je leven als inzet.
Na maanden in Engeland in kampen gezeten te hebben wordt je een schip opgestuurd. Dat schip gaat de zee op. En dan weet je het. Deze enorme armada van stalen schepen gaat kont schoppen tegen Hitler. En jij mag meehelpen die trap uit te delen. Als je dat moment mee mag maken dan. Want je weet ook dat de Duitsers zich niet zomaar gewonnen zullen geven.
In het vroegste ochtendlicht, na een nacht waarin je van spanning en zeeziekte niet hebt kunnen slapen, wordt je in een bootje geladen die je weer uitkotst in een plek die de hel op aarde genoemd mag worden. Kogels van alle kanten. Opspattend zand, bloed…
Mijn favoriete film is “De Langste Dag” die een gecompliceerd beeld geeft van de strijd op die eerste nacht en dag in Normandië. Maar ik denk dat Saving Private Ryan een beter beeld geeft van de strijd van de gewone soldaat. De echte helden van D-Day. Die voorkomen hebben dat Nederland een onderdeel werd van het Warschaupact. Die uiteindelijk met bosjes gestorven zijn opdat wij elk jaar op de vierde mei stil mogen zijn en de vijfde mei mogen vieren.
Ik kan enkel hopen dat de geweldige offers die deze normale jongens hebben gebracht de laatste waren. Dat wie dan ook zijn huis, met of zonder elektriciteit, moet verlaten om te vechten tegen onderdrukkers van anderen. Maar laten we dankbaar zijn dat zij er waren. Voor ons, en iedereen in Europa.