Daan, mijn (surrogaat)opa uit Vlissingen belde mij altijd op de meest onmogelijke momenten. Ik weet nog dat een van mijn katten angstig miauwend aan het raamkozijn op de eerste verdieping hing en ik een reddingsoperatie en een telefoongesprek tegelijk moest doen. Nu hij al jaren niet meer onder ons is mis ik de momenten dat hij belde. Hoe ongunstig het ook was of zou zijn wanneer hij nu zou bellen. Ik zou het moment verwelkomen.
Tijdens een van die gesprekken hield hij een woedend verhaal dat hij een ijsje ging eten in het centrum van Middelburg. Hij rekende zijn ijsje af en ging op een naburig muurtje zitten om het te verorberen. Zijn rust duurde niet lang want hij werd gestoord door twee agenten. Deze “snotpinnen” zeiden dat hij had betaald met vals geld. Daan kwaad; zou een valsmunter werkelijk een ijsje afrekenen met vals geld? En dan ook nog op een paar meter van de ijskar het ijsje gaan eten?
Ik moest hieraan denken toen het verhaal van de afgelopen week langzaam werd ontvouwd. In de Verenigde Staten, en over de rest van de wereld, zijn momenteel protesten tegen politiegeweld en racisme. Dit omdat een zwarte man, of een African American zoals de officiële term in de VS luidt, zijn dood heeft gevonden door het inconsequent handelen van een agent.
Er zijn beelden van een blanke agent die zijn knie op de nek van de man heeft geplaatst. De man kermt en smeekt, de omstanders roepen. Maar de agent blijft in die houding tot er versterking is en er niets meer rest van een ambulance te roepen voor de man. Deze man, George Floyd, werd doodverklaard in het ziekenhuis.
Dit alles is begonnen omdat hij met vals geld probeerde af te rekenen. Daarom moest ik terugdenken aan het verhaal van mijn opa. Stel voor dat hij, op zijn leeftijd, niet in staat was geweest de agenten grommend af te bekken? Of dat hij zwart was geweest in de Verenigde Staten? Was hij dan ook zo geëindigd?
Wat de reden ook was, of Floyd zich verzette bij zijn eerste aanhouding of niet, maakt niet uit. Wat er is gebeurd is buiten proporties. Hier is een mens standrechtelijk geëxecuteerd. Wat de voorgeschiedenis ook moge wezen; niemand verdient het om op deze manier om het leven gebracht te worden. Een oog voor een oog maakt de hele wereld blind. Wie is het om het leven te eisen van een ander.
De protesten zijn een gevolg van jarenlang wegkijken van het probleem wat racisme heet. Het heeft niets te maken met geloof, het heeft niets te maken met klasse. Het gaat hier enkel om huidskleur. In de Verenigde Staten speelt het probleem zich zeer aan de oppervlakte af. Het land zelf is al buitenproportioneel gewelddadig, maar heeft ondanks zijn slavernijverleden en de wens van een “melting pot” het racismeprobleem nog steeds niet onder controle.
Want wat het ook moge zijn. Hier is iemand vermoord, een machteloos iemand door iemand met autoriteit. Iemand die de wet zou moeten dienen. Gebeurt dit in Nederland? Zeer zeker, een paar jaar geleden was er nog een zaak waarbij de agenten een nekklem gebruikten op een zwarte man. Deze overleed ook. En ook in deze zaak zijn de agenten vrijgesproken of hebben lichte straffen gekregen.
Soms komt bij mij de psychopatische gedachte op dat ik de enige levende ben in een verder levenloze wereld. Dat ik, gelijk een computerspel, wordt omringd door mensen zonder eigen wil. Zonder eigen gedachten en met gesimuleerde emoties. Maar dat is natuurlijk niet zo. Ieder mens leeft en heeft een leven. Ieder mens heeft recht op gerechtigheid en gelijke behandeling. Elk mens is een mens van vlees en bloed. Voelt pijn, plezier, angst en de drang om naar de wc te gaan.
En ik geef toe; ook ik maak mij schuldig aan racisme, en stil racisme. Als ik een persoon met een afstekende kleur in de supermarkt zie kijk ik ook twee keer. En ook ik maak grapjes die eigenlijk niet kunnen. Maar het werkt twee kanten op, ik verwacht dat zij hetzelfde doen over mij. Dat, wanneer ik in hun leefgebied kom, ik ook extra in de gaten gehouden word. Dat ook zij grapjes maken over mijn huidskleur en kennelijke domheid. Het is misschien niet netjes. Maar niemand moet zich onveilig voelen, of bedreigd of worden geklemd tot die dood gaat.
Hopelijk komen we ooit bij het punt aan dat we dit beseffen. Dat onder onze huidkleur, onze verschillen en geschillen gewoon mensen zitten. Helaas ook mensen die elkaar het licht in de ogen niet gunnen.
Of de protesten in de Verenigde Staten enig effect hebben moet nog blijken. Want als ik het heb over de inwoners moet ik ook altijd denken aan de woorden van mijn opa: “Amerikanen. Een dom en arrogant volk!”