In Canon 2
Een terugblik deel 2
Ik heb het afgelopen jaar mijn hobby van geschiedenis en computerspelletjes gecombineerd om de Nederlandse geschiedenis vorm te geven in een pretpark. Ik heb hiervoor de Canon van Nederland gebruikt die in 2020 is aangepast. Ik schreef rond die tijd een niet geheel positief stuk over die canon. Nu ik beter heb gekeken naar de Canon, en hoe die gebruikt moet worden, schrijf ik er weer over. Nu dus deel twee: mijn inhoudelijke kritiek op de Canon. Wat doen sommige mensen en onderwerpen in de vijftig belangrijkste personen/dingen en gebeurtenissen? Horen sommige onderwerpen er wel in thuis?
Eén voorbeeld is Anton de Kom. Wie is Anton de Kom? Zelfs na het bouwen van een attractie voor hem wist ik het niet, en ik kon ook weinig informatie over hem vinden in zowel de Canon als op Wikipedia. Anton de Kom was in elk geval een revolutionaire Surinamer in de jaren dertig. Maar wat voor revolutionaire gedachten hij had is mij niet duidelijk. Wilde hij Suriname onafhankelijk? Wilde hij een betere verdeling van de welvaart en macht in Suriname tussen Nederlandse en Surinaamse ambtenaren?
Ik verwarde hem de hele tijd met “Sunny Boy” omdat Anton de Kom ook omgekomen is bij het verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog. Maar hij is wat mij betreft niet prominent genoeg, of voldoende uitlegbaar, waarom hij in de Canon zit.
De tweede vreemde eend in de bijt is Napoleon. Geen Nederlander en ik had zijn tegel graag vervangen zien worden voor (bijvoorbeeld) zijn broer Lodewijk-Napoleon. De eerste echte koning van Holland die door zijn inzet tijdens de kruitramp in Leiden een voorbeeld gaf waar het koningshuis vandaag de dag nog op voortborduurt.
Of wat te denken van Maria van Bourgondië. Ik heb het idee dat zij er enkel in is gepropt om extra oestrogeen in de lijst te krijgen. Het enige waar ik haar op kon betrappen was het afgeven van het “Groot Privilege” waarmee ze haar bijna rebellerende Bourgondische rijk weer onder controle wist te houden en waarmee ze meer macht gaf aan de gewesten. Dat haar man het privilege met voeten trad is een ander verhaal, maar ik meen me te herinneren dat zinsnedes uit het privilege werden gebruikt om later de akte van verlathinge (nog zo’n grote afwezige) te rechtvaardigen.
En een controversiële die er wat mij betreft niet in thuis hoort is de Statenbijbel. De bijbel zelf heeft weinig toe te voegen aan de Nederlandse geschiedenis. Wel aan de Nederlands-Christelijke geschiedenis. Maar voor het Christendom hebben we Willibrord al. En taaltechnisch heeft de bijbel weinig tot niets toegevoegd aan Nederland. Iets wat zowel de Canon als Wikipedia bevestigen. En voor de Nederlandse taal hebben we het “Hebban Olla Vogala.”
Dit was in mijn ogen anders geweest wanneer in plaats van de Statenbijbel de Synode van Dordrecht was gebruikt of de strijd tussen Remonstranten en Contraremonstranten. Ik heb een thematische darkride (denk aan droomvlucht/symbolica/carnaval-festival) gebruikt en de invalshoek vanuit de Synode van Dordrecht vormgegeven.
Dat brengt mij bij de kritiek die wél blijft staan; de Canon is én blijft erg Hollands georienteerd. Dat Jeroen Bosch er nu in voor komt wil niet zeggen dat er aandacht is voor Brabant of welke andere provincie dan ook. De grachtengordel van Amsterdam is er dan uitgeknikkerd maar het was in feite handjeklap door die te vervangen door de “Haven van Rotterdam”
Limburg en Groningen worden, ondanks hun rijke historie, nauwelijks aangehaald en staan enkel in de voetnoten van de tegel “Kolen en Gas” waar meer nadruk wordt gelegd op het verdwijnen van deze fossiele brandstoffen dan op de ongelijke economische route die de winst van de aardgasbaten gebracht heeft. Alleen Friesland krijgt in mijn ogen een goede tegel met “Eise Eisinga” waar veel aandacht wordt besteed aan zijn planetarium.
Maar trotse plaatsen als Breda en Maastricht worden niet genoemd. Net als Dordrecht eerder en dat terwijl deze op sleutelmomenten in de Nederlandse historie een beslissende rol hebben gespeeld. Breda zou als stad van Nassau een plaats moeten verdienen. Zonder Breda zou Willem van Oranje nooit stadhouder zijn geworden en hadden we nu een ander koningshuis gehad. En sowieso een heel andere geschiedenis. Maastricht komt dan wel voor in de tegel “Europa” als de noemer het “verdrag van Maastricht”.
En dat is weer een volgend punt dat ik aan wil stippen. De Nederlandse geschiedenis is niet los te zien van de Europese geschiedenis. Er zijn Europese invloeden in Nederland, en er zijn Nederlandse invloeden overal in Europa. Een grappig voorbeeld waar ik achter kwam toen ik de “Patriotten” onderzocht was dat de Brandenburger Tor, de bekende poort in Berlijn, gebouwd is naar aanleiding van de Pruisische veldtocht in Nederland tegen eerdergenoemde patriotten.
Zo heeft het symbool van de scheiding tussen oost en west Duitsland een Nederlands tintje. Maar “Europa” krijgt een geheel eigen tegel in de canon. Nu is sinds de vrede van Westfalen, de vrede van Munster voor de Nederlanders, de west-Europese geschiedenis vrij homogeen te noemen. Maar persoonlijk had ik de tegel vervangen willen zien door Nederland als handels-verdragsland. Wellicht dat we Dorestad weer uit het slijk zouden kunnen trekken als handelsknooppunt van de vroege middeleeuwen.
Nu staan de dingen die er wél in horen er natuurlijk ook in. De tachtigjarige oorlog onder de noemer de opstand, Willem van Oranje, Michiel de Ruyter en ja zelfs de Slavernij hebben een terechte plek. Mijn conclusie is dat er meer goed is aan de canon dan dat er fout aan is. Nu nog hopen dat de kinderen die het moeten leren net zo’n leuke geschiedenisleraar krijgen als ik heb gehad.