De Nederlandse geschiedenis is samen te vatten in drie kernperiodes. De tachtigjarige oorlog, de gouden eeuw en de tweede wereldoorlog. Welke zaken zich daarvoor, tussendoor en erna hebben afgespeeld doen er voor de gemiddelde Nederlander in wezen niet toe. In de tachtigjarige oorlog schopten we, onder leiding van Jeroen Krabbé, kont tegen Spanje. In de gouden eeuw waren we van de kunst, wetenschap en geld en leidde Ferry Bouman de Nederlandse vloot naar een overwinning op de Engelsen. En in de tweede wereldoorlog lieten we samen met Rutger Hauer en Barry Atsma de moffen weten dat het oostfront een vakantie was vergeleken bij de Hollandse polders.
Nu gaat nuance, en een beetje realiteit, natuurlijk verloren. Maar er is één periode waar we iets van kunnen leren en die nauwelijks in de geschiedenis wordt genoemd. Zelfs de canon van Nederland maakt er geen melding van. En over die canon heb ik volgende maand nog wat te zeggen. Maar waar ik het nu over wil hebben is een typisch Nederlands verhaal geschoeid op de Nederlandse leest.
Eén van de bekendste Nederlandse symbolen is de tulp. Reddit werd de afgelopen weken overspoeld met foto’s van in bloei staande tulpenvelden en het is een van de meest populaire dingen voor Chinezen en Japanners om foto’s van te maken als ze in de Keukenhof zijn. Maar het is niet daardoor dat ik aan de tulp werd herinnerd van de week.
De tulp is namelijk ook symbool van de macht van het geld, hebzucht en gebroken dromen. Dit bolvormige bloemetje komt van oorsprong uit klein Azië en is in Nederland eind 16e eeuw bij een botanicus terecht gekomen. De bloem werd gestolen en doorgekweekt. Zo ken ik in elk geval het verhaal.
Dit was nog maar het begin. Kwekers kwamen erachter dat wanneer de bol te maken kreeg met een ziekte de latere bloem een geweldige kleurenpracht en patronen kon krijgen. Deze kleuren vielen weer in de smaak in Frankrijk. Adellijke Franse dames begonnen de trend om een tulp in hun decolleté te plaatsen tijdens bals. Alsof mannen een extra reden nodig hebben om naar borsten te kijken. In elk geval hoe mooier de tulp, hoe meer ze bereid waren te betalen.
En die bedragen konden enorm zijn. Duizenden guldens werden neergeteld voor een tulp. En inventieve Nederlanders roken geld. En geld was hun drijfveer. Het is niet voor niets dat Japan alleen zaken wilde doen met de Nederlanders. In ruil voor een handelspositie was de VOC bereid door vele hoepels te springen. Bovendien maakte het Holland als enige westerse mogendheid niet uit welk geloof de Japanners aanhingen.
In elk geval begon de prijs van tulpen en tulpenbollen flink op te lopen. Wie geld had investeerde die in tulpen, of in bollen in de hoop dat een toekomstig prachtexemplaar weer meer geld op zou brengen. De periode van de tulpenmanie was geboren. De prijs van een tulpenbol evenaarde die van een gegoed grachtenpand. Tussen 1634 en 1637 werd de prijs van tulpen door speculatie tot ongekende hoogte gedreven. Tot het hele kaartenhuis ineen zakte.
De docuserie “origins” over de geschiedenis van de mensheid heeft het ook over deze periode. En dramatiseert het door te vertellen hoe op de veiling van een inboedel voor tot wees verworden kinderen een tulpenbol hen nog schatrijk maakte. Maar dat de dag erna de prijs instortte.
Van de week moest ik denken aan deze manie. Het bedrijf waar ik werk, of beter gezegd mijn collega’s aldaar, zijn helemaal in de ban van cryp tomunten. De bekendste daarvan is natuurlijk de bitcoin. Een door computers gegenereerde munt die een waarde heeft van tienduizenden euro’s en een ware hype is.
Achter de bitcoin staan honderden andere cryptocoins die elk hun eigen waarde, doel en succes kennen. Een waarde die met de dag, of met het uur, kan veranderen. Ook ik bezweek vorige maand onder de druk van de hype en kocht mij in in een munt. Die zet bracht mij in elk geval geluk. In nog geen vierentwintig uur was de waarde verdubbeld. Een week later verdrievoudigd. Een week later gehalveerd en weer een week later vier keer meer waard dan het punt waarop ik was begonnen.
Toen de munt ineens iets begon te zakken besloot ik mijn investering plus een ruime winst te innen. En dat bleek maar goed ook. Ineens besloot de munt namelijk tot een vrije val. En van de week was het helemaal een bloedrode dag. Mijn collega’s keken met grote ogen hoe hun munten, inclusief de bitcoin, door de grond zakten en tientallen procenten aan waarde verloren. Nu herstelde de koers zich lichtjes, maar het was duidelijk dat er in een paar uur tijd miljarden dollars en euro’s aan waarde waren verdampt.
De cryptocoins hebben namelijk van zichzelf geen waarde. Het is het systeem van het riool en wat de gek ervoor geeft. Als voldoende mensen iets in het riool proppen of een munt tienduizend euro waard vinden en bereid zijn dat te betalen dan is die munt dat waard.
De tulpenmanie in de moderne tijd. Maar, zoals ik tegen mijn geschrokken collega’s zei, de tulpen zijn ook teruggekomen. De cryptocoins zullen ook wel weer opkrabbelen. Benieuwd welk land deze manie over een paar eeuwen als symbool zal gebruiken.