Wanneer werkelijk het besef dat het kerst is, of dat de kerst eraan komt, indaalt wordt ik altijd overvallen door herinneringen. Herinneringen waar ik over wil schrijven. En traditiegetrouw haal ik hetzelfde onderwerp aan. En dan wel van mijn in 2016 overleden tante Carla. Eén van haar laatste stukjes heette heilig gif. Het heilige gif dat de chemokuur was en welke ze slaafs en ritueel ging halen. Samen met een hoop anderen die ook hun eigen kanker wilden overwinnen.
Elk stukje over Heilig Gif is extra speciaal omdat het tweede kerstdag 2015 was dat ik mijn tante voor het laatst in leven zag. Ik zou willen vertellen dat dit een mooie herinnering was. Eentje die je in een zoete of dramatische film kan gebruiken. Maar dat is het helaas niet.
Het is een macabere en eigenlijk enge herinnering. Een ziekenhuisbed met daarin een schim van wie mijn tante ooit was. Ik was niet voorbereid op de veranderingen die haar lichaam had doorgemaakt. Ik wist dat ze kaal was, mijn broertje was nog samen met mijn tante een pruik wezen kopen. Maar haar echte kaalheid, haar werkelijk kaal zien, overviel mij.
Nu, jaren later, durf ik toe te geven dat ik bang was. Niet zozeer voor mijn broze tante. Maar dat ik iets heiligs verstoorde. Ik was jong en gezond. Ik had een leven voor mij. Mijn kerstdagen waren vrije dagen gevuld met eten en presentjes. Thuis glinsterde mijn kerstboom en wachtte een vrije daginvulling op mijn terugkeer.
En hier was ik bij iemand die dat niet meer had. Die vocht voor haar leven en die misschien niet meer thuis zou komen. Mijn oma, die mee was, las kaarten voor van personen die mijn tante niets zeiden, of misschien nog vagelijk kende. Dat bleek uit het feit dat ze op gegeven moment haar ogen glimlachend, maar wanhopig, ten hemel sloeg. Ik denk niet dat mijn oma dat gezien heeft want die ging door met het voorlezen van kaarten van onbekenden met bemoedigingen en steunbetuigingen.
Kaarten die uiteindelijk niks zouden uitmaken. Behalve dat mijn tante misschien gestorven is met de gedachte dat ze geliefd en gekend was. Ze mocht nog naar huis voor oud-en-nieuw. Maar haar door de chemokuur verzwakte systeem kon het niet aan. De atoombom, het heilige gif dat was gebruikt om haar ziekte te bestrijden, kostte haar zelf het leven. Een tragedie die bijna ironisch aan doet. Al is het gespeend van elke humor.
Mijn oma gaat nog regelmatig naar de plek waar ze begraven ligt. Er liggen bloemen, er staan beeldjes. Het is een tuintje op een graf. Tussen alle andere tuintjes, beeldjes en stenen op andere graven. Mijn tante ligt daar onder. En tegelijkertijd weer niet. Voor haar is een bezoek aan de begraafplaats zinloos, zo zegt mijn oma wanneer ze is geweest. Mijn tante, haar dochter, is niet daar.
Mijn tante zal dus nooit meer stukjes of columns schrijven. Ik haal graag mijn opa aan als mijn inspiratie dat ik ooit columns heb geschreven en voorgedragen. Dat ik soms gedichten schrijf en heb geschreven voor krant en radio. Maar mijn tante heeft evenzoveel, misschien zelfs meer, aan de drang bijgedragen om dat te doen. En ik denk dat ik daarom zo schrok van het feit dat ze geen hoofdhaar meer had.
Ik beeld me graag in dat ze, op zoek naar haar schrijversimago haar haren kort en hip hield. Een beetje als Carry Slee dat had. Voor mij symbolyseerde haar kale hoofd niet alleen een falend gevecht op leven en dood. Maar ook het verlies van wat ze graag had willen doen, waar ze van droomde; schrijfster worden.
Haar laatste columns kon ze niet zelf meer schrijven maar moest met behulp van anderen. Mijn broertje heeft haar nog geholpen. Zij gaf aan, en hij typte. Ik kan me enkel voorstellen wat ze gevoeld en gedacht moest hebben die taak uit handen te moeten geven. Als een schilder die niet meer schilderen kan, een pianist zonder vingers. Een dove componist die zijn eigen werk niet meer hoort. Gekmakend moet het zijn. En gekmakend moet het zijn geweest.
Daarom, elk jaar rond de kerst “Heilig Gif”. Opdat mijn tante niet vergeten wordt. Voor de mensen die nog strijden. Voor de mensen die hoofdschuddend kaartjes van nietszeggende personen ontvangen met kerst. Voor mensen als mijn tante. Voor mijn oma, die ondanks dat ze haar dochter moest begraven ook door gaat.
Voor iedereen…
…hopelijk is het mogelijk…
…een fijn kerstfeest.