Afgelopen weken was de Titanic weer in het nieuws. Niet zozeer het schip, hoewel er nieuwe oude beelden vrij zijn gegeven, maar de film die in 1997/98 gemaakt is door James Cameron, dezelfde ironisch genaamde filmmaker die nu ook weer succes heeft met zijn nieuwe deel van Avatar. Wie namelijk gaat rekenen komt erachter dat het vijfentwintig jaar geleden is dat de film op het witte doek verscheen. En ik was erbij.
De film was een onverwacht succes, als je James Cameron moest geloven. Hij wilde enkel een rampenfilm maken. En dat is ook precies de reden dat ik toentertijd de film wilde zien. Ik had al interesse in de Titanic. Die interesse was geboren toen ik van mijn opa een Lekturama-boek kreeg met “gebeurtenissen die de wereld schokten”. Nu was die titel ietwat overtrokken. Er stonden inderdaad dingen in die de wereld schokten.
Maar er stond ook een beschrijving en ontleding in van een spin (ook schokkend op zijn eigen manier) de geschiedenis van de plantenkunde en een begin van historische psychische verzorging. De schokkende dingen beperkten zich tot aardbevingen, vulkanen en het zinken van de Titanic. Een panorama van het zinkende schip verspreid over twee pagina’s. De tekening maakte een onbeschrijfelijke indruk op mij. Een rokende en vonkende schoorsteen verloor zijn balans terwijl het dek van de oceaanstomer in het woeste water verdween. Witte reddingsbootjes zochten een veilig heenkomen en mensen renden in paniek over het dek.
Later kreeg ik een boek over de Titanic met alles over de Titanic. Van bouwtekeningen tot foto’s van hoe ze boeg aan boeg stond met een van haar zusterschepen op een van de werven van Belfast. Een van de beroemdere foto’s is hoe werkmannen, klein als dwergen, omhoog kijken naar de enorme schroeven die het schip aan moesten drijven.
Toen de film uit kwam nam mijn moeder mij mee naar de bioscoop. Een gebeurtenis die in mijn geheugen gegrift staat. Net als de regisseur ging het mij om het schip. De schoonheid en de tragiek. De machines die donderden in de machinekamers beneden terwijl boven ongekende luxe heerste. Zwart beroette mannen met armen als staalkabels die continue kolen in een gloeiende oven schepten en daarmee leven gaven aan een tientallen tonnen wegend vaartuig van ijzer en staal. In contrast met alles wat boven hen was. Hutten gevuld met migranten en paleisachtige zalen op de bovenste dekken.
Een bijna levend monster, een titaan, die uiteindelijk beroemd zou worden om het noodlot. Een bijna bezegeld noodlot als je de verhalen gelooft. Men beweerde dat het schip onzinkbaar was. De luxe aan boord verleidde puissant rijke Britten en Amerikanen tot het boeken van een overtocht. Het verhaal van de Titanic is menselijke hoogmoed teruggebracht tot één object en meer dan duizend doden in een ijskoude aprilnacht.
De film breidt dat uit met een mierzoet liefdessausje. Tot de ontsteltenis van James Cameron was het juist die laag die veelal vrouwen en meisjes naar de film lokte. De onschuldige blonde haren en bad-boy looks van Leonardo Dicaprio bleken voor oestrogeenrijke pubers een beter verhaal te bevatten dan een van de meest fascinerende scheepsrampen ooit. Als knulletje van acht was ik dan ook meer geïnteresseerd in dat laatste dan de tieten van Kate Winslet. Toen.
De Titanic heeft voor mij aan de wieg gestaan van een soort fascinatie voor schepen. Als kind, en tiener, heb ik samen met mijn broertjes vaak genoeg geprobeerd om een Titanic te bouwen van lego. Het leukste was altijd om het bouwsel toe te vertrouwen aan het badwater en erachter te komen dat lego niet zinkt. En wanneer we niet konden legoën gingen we een computerspel spelen dat over de Titanic ging.
Op latere leeftijd kwamen andere schepen met eenzelfde mystieke lading in mijn vizier. Het beroemde slagschip Bismarck, de Nederlandse Kruiser De Ruyter die vergaan is in de Javazee, de Batavia… misschien heeft het te maken met het lot van deze schepen. Onvermoede heldenmoed in het zicht van een zekere dood. Of misschien heeft het te maken met een door de mens geschapen microkosmos die uiteindelijk veroordeeld is tot de bodem van de zee.