De Pot

Geschiedenis heeft altijd mijn passie gehad. Het zijn de verhalen die groeien uit dingen van lang geleden. De gebeurtenissen van eeuwen her. De mensen die leefden en op gegeven moment een hand opstaken en zo de toekomst een draai gaven en toegang gaven aan de wereld die wij vandaag de dag kennen.

Het leukste zijn dan weer de “wat als” scenario’s. Stel je voor dat de Weense Kunstacademie iets ruimere voorwaarden gehad zou hebben? Wat als de vlucht van Lodewijk XVI en zijn gezin was gelukt? Wat als de Nederlanden niet los zouden zijn gewerkt van het Roomse Rijk en dus, uiteindelijk, vrijere geloofsvoorwaarden zouden hebben gehad net als de rest van de noord-Duitse vorstendommen?

Het punt met zo’n wat als scenario is dat het niet meer is dan een fantasie. Er zijn zoveel meer variabelen om rekening mee te houden. Wie een ander pad in de geschiedenis wil bewandelen komt vrijwel meteen op onbekend terrein. Behalve bij historici is het ook voor sciencefiction-auteurs een dankbare bron van inspiratie. Kijk naar de film “The Time Machine”. Een boek van H.G. Wells en meerdere malen verfilmd.

In de film van 2002 gaat de professor die de tijdmachine uitvindt naar het verleden om de dood van zijn verloofde te voorkomen. Maar het lukt hem niet omdat ze telkens weer op een andere manier sterft. Omdat hij het verleden niet aan kan passen gaat hij naar de toekomst op zoek naar antwoorden waarom dat niet kan.

Ik draag de film een warm hart toe omdat het de eerste film was die ik op DVD zag. Maar helaas vinden critici (28 en 37% op Rotten Tomatoes) de film bagger. Ik laat mensen die het antwoord willen weten dan ook deze bagger zelf kijken om een antwoord te krijgen.

In elk geval weet je niet hoe het toekomstige verleden eruit gezien heeft, laat staan hoe de toekomst eruit ziet. Zelfs met dingen die zeker lijken. Dit realiseerde ik me toen ik een bezoek bracht aan een museum in Rethymnon op Kreta.

Het is meer een provinciestadje en verbleekt bij de hoofdstad van het eiland; Heraklion. Het is dus ook dat Heraklion het grote museum van Kreta heeft met alle interessante topstukken. Het archeologisch museum in Rethymnon is dan ook kleiner. Maar niet veel minder interessant. Waar het onder doet voor goede en gave artefacten heeft het kleine museum een betere looproute en logischer opbouw in de collectie. En omdat het er rustiger is, heb je meer de tijd om te kijken naar de spullen die na vele eeuwen onder de grond vandaan worden gehaald.

Zo stond ik in een hoekje te kijken naar een beschilderde kruik. Ondanks dat het duizenden jaren onder de grond had gelegen was de schildering nog goed te zien. Een octopus met grote ogen en acht armen staarde namelijk terug. Even dacht ik aan het vreemde idee dat ik eenzelfde soort schildering ooit had gezien in een boek over zeemonsters. En dat het idee van octopussen, en hoe ze af te beelden, vrij consistent is geweest.

Maar daar stopte mijn gedachten niet. Iemand moet een octopus hebben gezien en bestudeerd om deze zo te schilderen. De persoon die duizenden jaren terug deze schildering had aangebracht moest dus een studie hebben gemaakt van octopussen.

Even zag ik de octopus, of de pot, niet meer. Ik zag voor me hoe onder de hitte van de middellandse zee iemand de klei in model bracht. De vochtige klei, in de vorm van een kruikpot, werd in een gloeiende oven gezet en nadat er voldoende tijd verstreken was werd de pot, gehard, er weer uit gehaald.

Daarna zag ik hoe een schilder pigmenten mixte en begon met het aanbrengen van de vormen en kleuren tot er een afbeelding van een octopus was verschenen. Misschien was het dagelijkse kost en was dit zijn zoveelste octopus van die dag. Misschien was het op bestelling en was dit zijn beste werk ooit! In elk geval dachten zowel de schilder als de pottenbakker als de koper niet het ooit terug te zien. De pot verdween in een graf als de gift aan een overledene.

Wat zou ik nu graag een tijdmachine hebben gehad om het drietal naar het hier en nu te halen en te wijzen: weet je nog die homp klei? Weet je nog je beste werk? Weet je nog wat je hebt meegegeven aan je grootvader? Hier staat het. Hier wordt het bekeken! Hier kijk ik ernaar! Hier kijken honderden mensen per dag ernaar! Misschien dat ik hun reactie nog wel liever wil weten dan een “wat als” scenario.