Analyse van Nostalgie

Omdat ik geen eenduidige muzieksmaak heb kan ik van de hak op de tak springen en elk moment luisteren, of verlangen, naar iets anders. Queen, Acda en de Munnik, hard rock, opera en metal. De muzikale begeleiding van de opening van de Olympische Spelen is mijn gemiddelde haastig in elkaar geflanste afspeellijst. Maar behalve muziek die redelijk mainstream is, heb ik ook een voorliefde voor soundtracks.

Tijdens het schrijven mag ik graag luisteren naar muziek uit films en computerspellen die ik ooit gezien of gespeeld heb. Het is een mix van nostalgie en een vreemde aansporing om vooral bezig te blijven. De muziek bereik ik vooral door het bekende platform YouTube. En een van de leukste, of misschien deprimerende, dingen is om de reacties te lezen.

Dit zijn reacties die ik eigenlijk overal tegenkom. Onder muziek van de eerste The Sims tot Anno 1602 tot aan oude filmpjes van Swiebertje toe. Mensen die terugverlangen naar hun kindertijd, of naar de tijd dat ze thuis kwamen uit school, hun tas in de hoek gooiden en de televisie aanzetten of de computer aanzetten.

Het is nu 2025. En toen ik nog op de basisschool zat leek 2025 heel ver weg. Ik had niet eens een idee dat er iets bestond als een jaar 2025. Op de middelbare school evenzo. Ik bedacht elk jaar een nieuw logo dat ik gebruikte voor boven aan mijn proefwerken, waar je een datum in moest vullen.

2003 was de 3 als een hart om de 200 gevouwen. 2004 had de horizontale streep van de 4 die door het hele getal ging. 2005 had de kring van de 5 die rond de overige getallen krulde. Ik had nooit durven bedenken dat 2025 een jaartal zou zijn, laat staan dat ik er een logo van zou kunnen of willen maken. Toch leek in 2006 het jaar 2025 verder weg dan 2006 nu terug lijkt. Maar 2006 is, door voornoemde muziek en filmpjes, nooit helemaal weg. Net als de jaren zestig, zeventig, tachtig en negentig nooit echt verdwenen zijn en men er nog steeds nostalgie voor heeft.

Ik ben geen wetenschapper, maar toen ik erover na ging denken bedacht ik dat de huidige mensheid de eersten zijn die werkelijk last hebben van nostalgie en het ook kunnen voeden met oude beelden en muziek. Überhaupt mensen die nostalgie kunnen hebben.

Laten we eerlijk wezen dat een onbezorgde kindertijd niet vanzelfsprekend is. Het is pas een kleine honderd jaar dat dit werkelijk het geval is. Daarvoor moesten kinderen helpen op het land, in de fabrieken of in huishoudens. Voor kinderen tot 1874 was het normaal om te werken. Tot Sam van Houten de eerste voorzet gaf tot het bestrijden van kinderarbeid. Het zou nog jaren duren voor het beeld in de commentaren onder de filmpjes werkelijkheid werd. Dat kinderen thuis zouden komen, hun tas in de hoek konden gooien en genoten van vrijheid en een werkelijk onbezorgde kindertijd die was gevuld met spelletjes, televisie, strips, boeken en games.

De mensen van vroeger hadden weinig om nostalgisch voor te zijn. Niet naar hun kindertijd in elk geval. En ze hadden ook geen andere tijd om naar terug te verlangen. Want in die tijd veranderde er zelden tot nooit iets. Zondag ging men naar de kerk, en de rest van de week was hetzelfde. Keizers, koningen en pausen van ver weg kwamen en gingen. Rampen en oorlogen waren dichtbij of ver weg. Maar thuis bleef vier muren, ramen, luiken en een voordeur. De haard waarboven gekookt werd was dezelfde haard op dezelfde plek, vijf, tien of vijftig jaar later. Het bed, of de bedstee, was niet anders. De tafel en stoelen, als die er al waren, veranderden niet.

Voor de huidige generatie mensen, vanaf medio jaren ‘20 vorige eeuw, veranderen dingen voor het eerst. En ze veranderen snel. De radio werd gevolgd door de televisie. Radio’s werden stereo’s. AM werd FM. De beeldbuis werd plasma en LCD. Een computer werd een kast, een laptop en een tablet. De telegraaf maakte post overbodig, de telefoon versloeg de telegraaf en de mobiele telefoon betekende de doodsteek voor de huistelefoon.

Zekerheden na eeuwen van geringe verandering werden omver geworpen. Het waren niet langer koningen en pausen van ver weg die veranderden. De veranderingen vinden plaats om en aan jezelf. Een kroon maakt dat een getrokken tand niet langer een gemis is. Pacemakers maken een onregelmatig hart tot minder een probleem. En we kregen er nostalgie bij, de heimwee naar vroeger. Iets wat ze vroeger niet kenden omdat vroeger voor hen hetzelfde was als toen. Toen ook niemand had durven dromen van 2025.