Ze zaten tegenover elkaar aan de lunchtafel in de kantine en keken elkaar aan over de schermen van hun smartphones. “Het is kut.” Was de algemene mening van het drietal. “Ja, Nederland is kut.” Beaamde een ander. “Dit land gaat helemaal naar de klote.” Ik hoorde het aan en kon een ongelovige glimlach niet onderdrukken. Sommige mensen zouden denken aan deze tekst uitgesproken werd door de oudjes van de Muppets. Of ouderen die op een bankje zitten en kijken hoe de jeugd van tegenwoordig in korte rokjes en afgezakte spijkerbroeken langs komt zetten.
Maar deze woorden kwamen van mensen die zelf tot die kritiek zouden moeten behoren. Eind tienerjaren, begin twintig. De jaren negentig overgeslagen en nauwelijks kennis van de jaren tachtig. Die gaan vertellen dat Nederland naar de klote gaat. Ik vind die uitspraak altijd zeer vermakelijk en wil dan graag vergelijkingen horen. Niet dat ik die ga vragen. Welke landen zijn bijvoorbeeld beter dan Nederland? En waarom zijn die landen beter? Maar misschien nog een betere vraag:
Ze zeggen “Nederland gaat naar de klote” het was dus een moment dat Nederland niet naar de klote was. En bovendien staan de landen waarin het wel beter is dan Nederland op een niveau waar Nederland ooit gestaan heeft. En wanneer was Nederland niet klote? Dat vraag ik mij dan vooral af. Tien jaar geleden? Toen zaten we midden in de kredietcrisis. De tering werd naar de nering gezet, alles werd fors duurder. Verzekeringstaks werd ingevoerd, belasting op stromend water, de btw ging van negentien naar eenentwintig procent. Ik heb mijn twijfels of de postpubers deze tijd bedoelen.
Twintig jaar geleden dan? De euro werd ingevoerd op de beurzen. De oorlog in Kosovo startte. Inderdaad was er nog een goedkope volksverzekering die je voor een paar gulden per maand verzekerde. Maar wanneer je aan het wachten was op een behandeling kon iemand met een particuliere verzekering gewoon voordringen. De angst voor de millenniumbug nam toe en, een ramp voor de postpubers, er waren geen smartphones, digitale televisies en het internet was nog niet ingeburgerd. Misschien bedoelen ze deze tijd, maar zeker weten doe ik het niet.
Vijftig jaar geleden dan? De maanlanding vond plaats in dat jaar. Maar de oorlog in Vietnam was nog in volle gang. De angst voor een invasie van de Soviets was realiteit aangezien een paar jaar eerder de wereld nog op de rand van een kernoorlog stond. En internet of draadloos bellen was niets minder dan een droom. Misschien bedoelen ze deze tijd, maar dan zouden de postpubers in kwestie hun telefoons met een boog uit het raam kieperen en enkel kiezen voor kranten voor hun nieuws. En gezien hun, mij bekende, muziekkeuze lijkt het mij sterk.
Honderd jaar geleden? Nederland had niet meegedaan aan de eerste wereldoorlog, maar de gevolgen waren hier wel voelbaar. De Spaanse griep hield ook hier huis, en vanwege de handelsbarrière had Nederland problemen om hun producten te slijten. Er was nog altijd angst dat de geallieerden Nederland zouden binnenvallen om de Duitse Kaiser te arresteren die door Wilhelmina binnen was gelaten. Hoewel er nu algemeen kiesrecht was voor mannen en vrouwen was de politiek vooral voor de elite. En daar was Nederland, na de vergissing van Troelstra, niet van plan verandering in te brengen.
Dus? Welke tijd zouden ze bedoelen? En was er inderdaad een betere tijd om te leven? Een tijd waarin je veel moet betalen maar waar je veilig bent? Waar het eten goed is? Frank Boeijen heeft er een nummer over genaamd Paradijs. Waarin het vroeger beter was, en waar je na even nadenken toch op terug moet komen. Want het paradijs is niet wat de mensen van vroeger hebben achtergelaten. Dat is iets wat wij moeten bouwen en in de toekomst ligt.